§ 1 Jagers en verzamelaars

Meer weten over Ötzi? Kijk het hier:

Ongeschreven bronnen

We weten minder van de jagers en verzamelaars dan van veel andere mensen in de geschiedenis die later kwamen. Dat komt omdat er geen geschreven bronnen zijn van de jagers en de verzamelaars uit die tijd. Ze kenden nog geen alfabet om mee te schrijven. Daarom onderzoeken archeologen vooral ongeschreven bronnen. Een voorbeeld van een ongeschreven bron zijn potten. Archeologen hebben meerdere scherven van potten gevonden. Deze potten gebruiken de jagers en verzamelaars bijvoorbeeld om vis mee uit te koken.

Het klimaat en de jagers en verzamelaars

Doordat er alleen maar ongeschreven bronnen zijn is het een speurwerk om te achterhalen waar de jagers en verzamelaars leefden. Zo vonden archeologen in Zuid-Limburg een aantal stenen in de grond. Ze lagen in een cirkel. De archeologen geloofden niet dat dit zomaar door de natuur was gemaakt. Ze gingen nadenken. Toen bedachten ze dat jagers en verzamelaars er een tent hadden neergezet. En de stenen waren gebruikt om de tent vast te zetten. In Zuid-Limburg vinden we vandaag de dag een gematigd zeeklimaat. In de prehistorie was daar een toendralandschap. Nu vinden we het toendraklimaat nog in Alaska (VS), Canada, Groenland, Noorwegen, Zweden, Finland en Rusland, het klimaat voor een toendralandschap is een stuk kouder dan nu. Maar toch was het een goed klimaat voor de jagers om op dieren te jagen. Daarvoor was het immers bevroren en bedekt met sneeuw, zoals je geleerd hebt in het vorige hoofdstuk. Maar na de ijstijd werd het langzaam warmer. De sneeuw smolt en de toendra kwam tevoorschijn. Er leefden rendieren. Toen het nog wat warmer werd, verdween de toendra. Er gingen bomen groeien en er ontstonden bossen. De rendieren trokken naar het noorden. In de bossen leefden beren, bizons, elanden en andere grote dieren.

Landen kunnen ook meerdere klimaten hebben

Het kaartje in je boek toont aan dat er door Europa een kleine oranje strook loopt. Die oranje strook staat voor een landklimaat. Een voorbeeld hiervan is Hongarije. Hongarije  heeft een zeeklimaat maar vertoont ook de kenmerken van een landklimaat. De zomermaanden in Hongarije zijn vrij warm. De temperaturen lopen overdag op naar 25 tot 30 graden. Hongarije ligt op de scheidslijn van het zeeklimaat en het landklimaat. Dit is duidelijk merkbaar in de winter. De gemiddelde temperatuur ligt in Hongarije in de wintermaanden is laag. Slechts een deel in het westen komt wat wintertemperatuur en neerslag betreft in aanmerking voor een zeeklimaat. De temperatuur in de winter ligt rond of (zelfs vrij ver) onder het vriespunt. Hete zomers en strenge winters dus!

Foto door Raja GamerXTC, Shutterstock